Co zrobić, gdy pracodawca spóźnia się z wypłatą? Twoje prawa i możliwości działania

Pracodawca ma obowiązek wypłacać wynagrodzenie w terminie. Brak pieniędzy na czas łamie prawo pracy. Wiesz, co robić, gdy pracodawca spóźnia się z wypłatą? Poznaj swoje prawa i dostępne narzędzia, by odzyskać należne środki.

Podstawowe obowiązki pracodawcy dotyczące wynagrodzenia

Wynagrodzenie należy się pracownikowi za wykonaną pracę. Umowa o pracę gwarantuje prawo do pensji. Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia. Nie może też przenieść tego prawa na inną osobę. Pracodawca musi terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie.

Pracodawca jest zobowiązany wypłacać wynagrodzenie w terminie. Termin określa regulamin pracy lub przepisy prawa pracy. Wynagrodzenie płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu. Należy je wypłacić nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Pracodawca musi wskazać konkretny dzień wypłaty wynagrodzenia. Nie ma przepisów pozwalających na opóźnienie terminu wypłaty.

Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia, nie może również przenieść tego prawa na inną osobę.

– art. 84 Kodeksu pracy

Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

– art. 85 § 2 Kodeksu pracy

Ciężkie naruszenie obowiązków przez pracodawcę

Nieterminowe wypłacenie wynagrodzenia stanowi ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy. Zaniedbanie tego podstawowego obowiązku jest wykroczeniem. Pracodawca spóźniający się z wypłatą jest traktowany jak dłużnik. Niewypłacenie pensji stanowi wykroczenie.

Pracodawca musi wypłacać wynagrodzenie nawet w przypadku kryzysu finansowego firmy. Problemy finansowe pracodawcy nie usprawiedliwiają opóźnienia. Pracownik ma prawo do wynagrodzenia, nawet jeśli pracodawca nie otrzymał zapłaty od kontrahenta.

Konsekwencje dla pracodawcy za opóźnienie w wypłacie

Wypłacanie wynagrodzenia po terminie niesie poważne konsekwencje. Pracodawcy grożą kary finansowe. Kodeks pracy określa wysokość grzywny za brak wypłaty w terminie. Kara wynosi od 1 tys. zł do 30 tys. zł.

Nieterminowe wypłacanie wynagrodzenia może skutkować grzywną nałożoną przez sąd. Wniosek o ukaranie składa inspektor pracy. Sankcje finansowe sądowe mogą wynieść do 30 000 zł. W skrajnych przypadkach uporczywe naruszanie praw pracownika może prowadzić do kary pozbawienia wolności do 2 lat, zgodnie z art. 218 Kodeksu karnego.

Pracodawca, który nie wypłaca pracownikowi w terminie całości wynagrodzenia, ciężko narusza swój podstawowy obowiązek z winy umyślnej, choćby z przyczyn niezawinionych nie uzyskał środków finansowych na wynagrodzenia.

– Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2000 roku sygn. I PKN 516/99

KARY DLA PRACODAWCY

Wysokość kar finansowych dla pracodawcy za nieterminową wypłatę wynagrodzenia (w zł)

Odsetki za opóźnienie

Pracownik ma prawo do odsetek za zwłokę. Odsetki przysługują niezależnie od umowy. Należą się nawet, jeśli pracownik nie poniósł żadnej szkody. Odsetki są naliczane już od pierwszego dnia zwłoki.

Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie zmienia się. Od 5 października 2023 roku odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszą 11,25% rocznie. Pracodawca powinien naliczyć odsetki za zwłokę.

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

– art. 481 Kodeksu cywilnego

Odszkodowanie od pracodawcy

Prawo pracy nie przewiduje odszkodowania za samo opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia. Pracownik może jednak domagać się odszkodowania za poniesione straty. Pracodawca może być zobowiązany do wypłaty odszkodowania. Wysokość odszkodowania może być równa wynagrodzeniu za okres wypowiedzenia.

Odszkodowanie przysługuje w przypadku rozwiązania umowy z winy pracodawcy. Niewypłacenie wynagrodzenia jest podstawą do takiego rozwiązania. Pracownik może odejść z pracy bez okresu wypowiedzenia. Podstawą jest art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy. Pracownik powinien złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy. Należy podać uzasadnienie.

W razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1¹, pracodawcy przysługuje roszczenie o odszkodowanie.

– art. 61¹ Kodeksu pracy

Co zrobić, gdy pracodawca nie płaci na czas?

Gdy pracodawca spóźnia się z wypłatą, podejmij działania. Brak wypłaty budzi niepokój. Znajomość swoich praw jest podstawą. Umiejętność skorzystania z dostępnych narzędzi pomaga rozwiązać problem. Wiele problemów wynika z przeoczeń lub błędów.

Niektórzy pracodawcy zwlekają z wypłatą dla własnego zysku. Osoba, która nie otrzymała pieniędzy, może ubiegać się o ich niezwłoczne wypłacenie. Możesz podjąć kilka kroków.

• Sprawdź umowę i komunikację z pracodawcą.
• Skontaktuj się z działem kadr lub księgowości.
• Wystosuj pisemne wezwanie do zapłaty.
• Zagroź poinformowaniem Państwowej Inspekcji Pracy.
• Skorzystaj z pomocy Państwowej Inspekcji Pracy (PIP).
• Złóż pozew o zapłatę do sądu pracy.
• Rozważ skontaktowanie się z prawnikiem.

Zgłoszenie do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP)

Pracownik ma prawo złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy. Skarga dotyczy nieterminowej wypłaty. Zgłoszenie do PIP jest formalnym krokiem. Skarga nie może być anonimowa. Dane osoby składającej skargę są chronione.

Państwowa Inspekcja Pracy rozpatruje skargę w ciągu 30 dni. Inspektorzy pracy podejmują interwencje. Skuteczność interwencji jest wysoka. Duże znaczenie ma odpowiednia reakcja pracowników.

W 2024 roku inspektorzy interweniowali na rzecz 74 tys. osób. W tym samym roku wypłacono ponad 89 mln zł zaległości. Odzyskano 36,5 mln zł przez polecenia zapłaty. Wystąpienia pokontrolne przyniosły 17 mln zł. Łączna kwota odzyskana dla pracowników wyniosła 142,5 mln zł w 2024 roku.

Skarga nie może być anonimowa, natomiast dane osoby ją składającej są chronione.

PIP INTERWENCJE

Łączna kwota odzyskana dla pracowników przez PIP (w mln zł)

Pozew do sądu pracy

Jeśli PIP nie rozwiąże problemu, pracownik może wnieść roszczenie sądowe. Złóż pozew o zapłatę do sądu pracy. Sąd pracy zasądza wynagrodzenie za pracę. Nie odlicza zaliczki na podatek dochodowy. Nie odlicza też składek na ubezpieczenie społeczne.

Roszczenie o wypłatę zaległego wynagrodzenia przedawnia się po 3 latach. Pracownik może wystąpić z wnioskiem o ich wypłatę. Taki zapis często zamieszcza się w pozwie sądowym. Kwota roszczenia do 50 000 zł nie wymaga kosztów postępowania. Powyżej tej kwoty opłata stosunkowa wynosi 5%.

Sąd pracy, zasądzając wynagrodzenie za pracę, nie odlicza od tego wynagrodzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składek na ubezpieczenie społeczne.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia

Częste opóźnienia w wypłacie wynagrodzeń to poważny problem. Gdy opóźnienia się powtarzają, możesz rozważyć odejście z pracy. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Jest to możliwe, gdy pracodawca ciężko narusza swoje podstawowe obowiązki.

Podstawą jest art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy. Niewypłacenie wynagrodzenia jest takim ciężkim naruszeniem. W przypadku rozwiązania umowy w ten sposób, pracownikowi przysługuje odszkodowanie równe wynagrodzeniu za okres wypowiedzenia. Pracownik powinien złożyć pisemne oświadczenie. Należy wskazać przyczynę rozwiązania umowy.

Opóźnienia w wypłacie a inne formy zatrudnienia

Zasady dotyczące terminu wypłaty dotyczą głównie umowy o pracę. Pracodawca występuje tylko w umowie o pracę. W przypadku umowy cywilnoprawnej występuje zleceniodawca lub zamawiający.

Umowa zlecenie i umowa o dzieło

Jak wygląda sytuacja przy umowie zlecenie? Przy umowie o dzieło zasady są podobne, ale wynikają z Kodeksu cywilnego. Należność z umowy zlecenie lub o dzieło powinna być wypłacona w terminie. Termin określa umowa. Jeśli umowa nie określa terminu, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Odsetki za opóźnienie przysługują niezależnie od umowy. Można ich dochodzić na podstawie art. 481 Kodeksu cywilnego. W przypadku braku wypłaty, należy wystosować wezwanie do zapłaty. Następnie można skierować sprawę do sądu cywilnego.

Jeżeli umowa o dzieło nie określa terminu wypłaty wynagrodzenia, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Brak wypłaty bez umowy

Co zrobić, gdy pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia bez umowy? Sytuacja jest trudniejsza, ale nie beznadziejna. Należy udowodnić fakt świadczenia pracy. Pomocne mogą być świadkowie lub korespondencja. Można złożyć skargę do PIP. PIP może stwierdzić istnienie stosunku pracy.

Jeśli PIP potwierdzi stosunek pracy, możesz dochodzić wynagrodzenia. Złóż pozew do sądu pracy. Sąd pracy może ustalić istnienie stosunku pracy. Następnie zasądzi należne wynagrodzenie. Odsetki za opóźnienie również przysługują.

Dodatkowe kwestie związane z niewypłacaniem wynagrodzenia

Problem nieterminowych wypłat wynagrodzeń w Polsce narasta. Najwięcej zaległości płacowych występuje w województwie śląskim (33%). Na kolejnych miejscach są wielkopolskie (15%) i lubelskie (10%). Sektory najczęściej doświadczające problemu to budownictwo, przemysł, transport i logistyka.

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP)

W przypadku upadłości pracodawcy, pracownik może ubiegać się o wypłatę wynagrodzenia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. FGŚP pokrywa świadczenia w przypadku niewypłacalności pracodawcy. Należy złożyć wniosek do FGŚP. Fundusz wypłaca zaległe wynagrodzenia i inne świadczenia.

Praca za granicą

Jak odzyskać pieniądze za pracę za granicą? Procedura zależy od kraju zatrudnienia. Należy zapoznać się z przepisami prawa pracy danego kraju. Można szukać pomocy w lokalnych związkach zawodowych. Skontaktuj się z inspekcją pracy danego kraju. W przypadku pracy w UE, można skorzystać z europejskich instytucji. Rozważ pomoc prawnika specjalizującego się w międzynarodowym prawie pracy.

Średnie wynagrodzenie w Niemczech w 2017 roku wynosiło 3209 euro. W Polsce w tym samym roku średnie wynagrodzenie wynosiło 1184 euro. Ponad 2,5 mln Polaków pracowało za granicą pod koniec 2016 roku. 11,8% Polaków rozważało wyjazd za granicę.

Kiedy pracodawca nie może wypłacić wynagrodzenia?

Pracodawca ma prawo do wstrzymania wynagrodzenia w określonych sytuacjach. Dzieje się tak, gdy pracownik nie wykonuje obowiązków zgodnie z zasadami. Przykładem może być zawieszenie w prawach pracownika. Pracownik ma prawo zażądać wglądu w dokumenty. Sprawdzi na ich podstawie obliczenie wynagrodzenia.

Podsumowanie i sugestie

Brak wynagrodzenia na czas jest poważnym naruszeniem. Pracownik ma wiele możliwości działania. Zacznij od polubownych rozwiązań. Wystosuj pismo ponaglające. Jeśli to nie pomoże, skorzystaj z pomocy instytucji. Złóż skargę do Państwowej Inspekcji Pracy. Wnieś pozew do sądu pracy.

Możesz rozwiązać umowę bez wypowiedzenia. Należy to zrobić, gdy pracodawca ciężko narusza obowiązki. Zbuduj poduszkę finansową na nieprzewidziane sytuacje. Warto znać swoje prawa i działać zdecydowanie. Pamiętaj, odsetki należą się od pierwszego dnia zwłoki.

• Podejmij próbę polubownego rozwiązania sporu.
• Rozważ skontaktowanie się z prawnikiem w przypadku braku wypłaty.
• Zaleca się skonsultowanie sprawy prawnej przed podjęciem kroków prawnych.